ریزش مو یکی از دغدغه‌های رایج بین افراد است که می‌تواند به شدت بر اعتمادبه‌نفس و کیفیت زندگی اثر بگذارد. این مشکل ممکن است به دلایل مختلفی مثل عوامل ژنتیکی، تغییرات هورمونی، بیماری‌های زمینه‌ای یا حتی سبک زندگی ناسالم ایجاد شود. برخی بیماری‌ها به‌طور مشخص می‌توانند دلیل اصلی ریزش مو باشند؛ از جمله اختلالات خودایمنی، مشکلات هورمونی، بیماری‌های پوستی و کمبودهای تغذیه‌ای. آشنایی با این بیماری‌ها و دلایل‌شان می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری و درمان مؤثر ریزش مو ایفا کند.
در این مقاله به بررسی مهم‌ترین بیماری‌هایی که موجب ریزش مو می‌شوند پرداخته‌ایم و مواردی مثل دلایل ابتلا، امکان کاشت مو، تأثیر بیماری بر موهای صورت آقایان، شیوع در زنان، روش‌های پیشگیری و درمان‌های خانگی را به تفصیل بررسی کرده‌ایم.
آلوپسی آره‌آتا (ریزش موی سکه‌ای)
آلوپسی آره‌آتا یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به فولیکول‌های مو حمله می‌کند و باعث ریزش مو به شکل لکه‌های گرد یا سکه‌ای می‌شود. این بیماری اغلب ریشه ژنتیکی دارد و در بسیاری از بیماران سابقه خانوادگی مشاهده می‌شود. عوامل محیطی مانند استرس شدید، عفونت‌های ویروسی یا نوسانات هورمونی هم می‌توانند باعث تحریک بیماری شوند. معمولاً این بیماری در افراد زیر ۳۰ سال شایع‌تر است اما در هر سنی ممکن است بروز پیدا کند.
کمبودهایی مانند آهن یا ویتامین D و همراهی با بیماری‌هایی مثل تیروئیدیت هاشیموتو نیز می‌توانند خطر ابتلا را افزایش دهند. آلوپسی آره‌آتا روندی غیرقابل‌پیش‌بینی دارد و ممکن است موها به‌صورت خودبه‌خود رشد کنند یا ریزش به نواحی دیگر گسترش یابد.
امکان کاشت مو
کاشت مو معمولاً تا زمانی که بیماری در حالت غیرفعال قرار نگرفته، توصیه نمی‌شود؛ چون سیستم ایمنی می‌تواند به فولیکول‌های کاشته‌شده هم حمله کند و نتایج کاشت را بی‌اثر کند. اگر بیماری برای دست‌کم دو سال غیرفعال بوده باشد، کاشت مو به روش FUT یا FUE قابل انجام است. روش FUE به دلیل دقت بیشتر و جای زخم کمتر، انتخاب مناسب‌تری است.
پیش از اقدام به کاشت، باید با متخصص پوست مشورت شود و آزمایش‌هایی انجام شود تا اطمینان حاصل شود بیماری در حالت غیرفعال قرار دارد. در برخی موارد، درمان‌های کمکی مانند مصرف کورتیکواستروئیدها برای تثبیت نتیجه کاشت ضروری است.
ریزش موهای صورت در آقایان
آلوپسی آره‌آتا می‌تواند موهای صورت، خصوصاً ریش و سبیل را نیز درگیر کند و باعث ایجاد نواحی طاس در صورت شود. این وضعیت ممکن است باعث ایجاد ظاهری نامتقارن و ناهماهنگ شود. در نوع شدیدتر این بیماری مثل آلوپسی توتالیس یا یونیورسالیس، تمام موهای بدن و صورت ممکن است از بین بروند. درمان‌های موضعی مثل ماینوکسیدیل یا تزریق کورتیکواستروئیدها می‌توانند به رشد مجدد مو کمک کنند، اما نتایج همیشه قابل پیش‌بینی نیستند.
شیوع در زنان
آلوپسی آره‌آتا در زنان و مردان به یک میزان شایع است، اما زنان به خاطر فشارهای روانی و اجتماعی ممکن است زودتر به دنبال درمان بروند. این بیماری در زنانی که به سایر بیماری‌های خودایمنی مبتلا هستند، مانند لوپوس یا آرتریت روماتوئید، بیشتر دیده می‌شود.
پیشگیری
اگرچه راه قطعی برای پیشگیری از آلوپسی آره‌آتا وجود ندارد، اما کاهش استرس و سبک زندگی سالم می‌تواند به کنترل بهتر بیماری کمک کند. تکنیک‌هایی مانند یوگا، مدیتیشن، رژیم غذایی سرشار از ویتامین‌های گروه B، آهن و روی نیز می‌توانند مفید باشند. همچنین باید از مدل موهای محکم یا مواد شیمیایی خشن پرهیز کرد.
درمان خانگی
درمان‌های خانگی می‌توانند به عنوان مکمل درمان‌های پزشکی استفاده شوند. ماساژ پوست سر با روغن‌هایی مثل روغن رزماری یا نعناع فلفلی به بهبود جریان خون و تحریک رشد مو کمک می‌کند. آب پیاز نیز به دلیل داشتن گوگرد در برخی مطالعات به عنوان محرک رشد مو معرفی شده است. این روش‌ها باید با نظر پزشک و به شکل مداوم استفاده شوند.
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یک اختلال هورمونی شایع در زنان است که با افزایش آندروژن‌ها (هورمون‌های مردانه) شناخته می‌شود. این اختلال هورمونی می‌تواند باعث نازک شدن موهای سر و ریزش آن‌ها با الگوی زنانه شود. علت دقیق PCOS مشخص نیست، اما عواملی مثل ژنتیک، مقاومت به انسولین و التهاب مزمن در بروز آن نقش دارند. سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) اغلب با علائمی مانند آکنه، پرمویی و قاعدگی نامنظم همراه است.
چاقی، رژیم غذایی ناسالم، استرس و کم‌خوابی هم می‌توانند علائم را تشدید کنند.
امکان کاشت مو
کاشت مو در زنان مبتلا به PCOS ممکن است، اما فقط در صورتی که اختلال هورمونی کنترل شده باشد. درمان‌هایی مانند متفورمین، داروهای ضدبارداری و اسپیرونولاکتون برای کاهش آندروژن‌ها تجویز می‌شوند. پس از پایدار شدن وضعیت، کاشت مو به روش FUE برای کاشت مو توصیه می‌شود. با این حال، باید انتظارات واقع‌بینانه داشت چون تغییرات هورمونی ممکن است بر نتایج تأثیر بگذارند.
ریزش موهای صورت در آقایان
PCOS مختص زنان است و مردان مستقیماً از این بیماری تأثیر نمی‌پذیرند. با این حال، شرایط هورمونی مشابه در مردان (مانند افزایش DHT) می‌تواند موجب ریزش مو شود، ولی معمولاً موهای صورت تحت تأثیر قرار نمی‌گیرند چون فولیکول‌های ریش نسبت به DHT مقاوم‌تر هستند.
شیوع در زنان
PCOS یکی از رایج‌ترین اختلالات هورمونی در زنان سن باروری است و ۵ تا ۱۰ درصد آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. ریزش مو به دلیل افزایش آندروژن‌ها بسیار شایع است و بیشتر به صورت نازک شدن مو در بالای سر دیده می‌شود. این بیماری در زنان چاق یا با سابقه خانوادگی شایع‌تر است.
پیشگیری
حفظ وزن مناسب، رژیم غذایی سالم، کاهش مصرف کربوهیدرات‌های ساده و ورزش منظم به کنترل PCOS کمک می‌کند. مدیریت استرس و خواب کافی نیز در حفظ تعادل هورمونی نقش دارد. معاینات منظم زنان و زایمان برای تشخیص زودهنگام توصیه می‌شود.
درمان خانگی
تمرکز درمان‌های خانگی بر بهبود سبک زندگی است. مصرف غذاهای فیبردار مثل سبزیجات و غلات کامل، و مکمل‌هایی مانند اینوزیتول (ویتامینB8) می‌تواند علائم را بهبود دهد. ماساژ پوست سر با روغن نارگیل نیز به تقویت مو کمک می‌کند. این درمان‌ها باید همراه با روش‌های پزشکی استفاده شوند.
اختلالات تیروئیدی (کم‌کاری و پرکاری تیروئید)
اختلالات تیروئیدی مثل کم‌کاری (هیپوتیروئیدیسم) و پرکاری (هیپرتیروئیدیسم) می‌توانند دلیل ریزش مو باشند. کم‌کاری تیروئید به خاطر کاهش تولید هورمون‌های تیروئیدی ایجاد می‌شود و علائمی مانند خستگی، افزایش وزن و خشکی پوست دارد. در مقابل، پرکاری تیروئید با تولید بیش‌ازحد هورمون همراه است و نشانه‌هایی مانند کاهش وزن، اضطراب و تپش قلب دارد. هر دو حالت می‌توانند چرخه رشد مو را بر هم بزنند و باعث ریزش مو به صورت پراکنده شوند.
علل شایع این اختلالات شامل بیماری‌های خودایمنی (مانند تیروئیدیت هاشیموتو)، کمبود ید، جراحی تیروئید و مصرف برخی داروهاست. ژنتیک و استرس هم نقش مهمی در بروز آن‌ها دارند.
امکان کاشت مو
کاشت مو برای بیماران تیروئیدی فقط زمانی قابل توصیه است که سطح هورمون‌ها تثبیت شده باشد و بیماری تحت کنترل قرار گرفته باشد. اگر تیروئید درمان نشده باشد، حتی فولیکول‌های کاشته‌شده نیز ممکن است عملکرد ضعیفی داشته باشند. در این شرایط، روش FUE به دلیل دقت بالا و آسیب کمتر به بافت سر، گزینه بهتری است.
ریزش موهای صورت در آقایان
اگرچه اختلالات تیروئید بیشتر باعث ریزش مو در سر می‌شوند، اما در موارد شدید کم‌کاری تیروئید ممکن است موهای ریش و سبیل نیز نازک یا شکننده شوند. در اکثر موارد، درمان مناسب تیروئید این مشکل را برطرف می‌کند.
بیشتر بخوانید: اختلالات تیروئید و تاثر آن در ریزش مو
شیوع در زنان
اختلالات تیروئیدی در زنان بسیار شایع‌تر از مردان است. زنان ۵ تا ۸ برابر بیشتر در معرض ابتلا به مشکلات تیروئیدی هستند، به‌ویژه پس از زایمان یا در دوران یائسگی. این بیماری‌ها می‌توانند ریزش قابل‌توجهی در موهای سر ایجاد کنند.
پیشگیری
برای پیشگیری از اختلالات تیروئیدی، مصرف ید کافی از طریق غذاهایی مثل نمک یددار، ماهی و لبنیات توصیه می‌شود. کاهش استرس، خواب کافی و معاینات منظم پزشکی به تشخیص زودهنگام کمک می‌کنند. در افرادی با سابقه خانوادگی، بررسی‌های دوره‌ای عملکرد تیروئید اهمیت ویژه‌ای دارد.
درمان خانگی
درمان‌های خانگی برای تیروئید به تنهایی کافی نیستند اما می‌توانند به عنوان مکمل کمک‌کننده باشند. مصرف خوراکی‌هایی حاوی سلنیوم (مثل آجیل برزیلی) و روی می‌تواند برای عملکرد تیروئید مفید باشد. همچنین در کم‌کاری تیروئید، کاهش مصرف مواد گواتروژن مانند کلم خام توصیه می‌شود. ماساژ سر با روغن‌های گیاهی می‌تواند به بهبود گردش خون کمک کند.
کمبودهای تغذیه‌ای (آهن، ویتامین D و …)
کمبودهای تغذیه‌ای یکی از دلایل رایج ریزش مو هستند. کمبود آهن، ویتامین D، روی و بیوتین می‌تواند منجر به ضعیف شدن فولیکول‌های مو شود. آنمی ناشی از کمبود آهن به‌ویژه در زنانی که قاعدگی‌های شدید دارند یا رژیم غذایی کم‌پروتئین دارند، بسیار شایع است. کمبود ویتامین D هم ممکن است به دلیل عدم دریافت کافی نور خورشید یا رژیم غذایی نامناسب بروز کند.
دلایل دیگر شامل رژیم‌های غذایی محدود (مثل گیاه‌خواری بدون برنامه)، بیماری‌های گوارشی (مثل سلیاک) یا مصرف داروهایی هستند که جذب مواد مغذی را مختل می‌کنند. استرس و افزایش سن نیز می‌توانند نیاز بدن به این مواد را بیشتر کنند.
امکان کاشت مو
کاشت مو در افراد مبتلا به کمبودهای تغذیه‌ای تا زمانی که این کمبودها اصلاح نشده‌اند، توصیه نمی‌شود. فولیکول‌های کاشته‌شده برای رشد به مواد مغذی نیاز دارند و بدون تأمین آن‌ها، موفقیت کاشت کاهش می‌یابد. پس از اصلاح وضعیت تغذیه، می‌توان با روش‌هایی مثل FUE یا FUT کاشت انجام داد، که روش FUE به‌دلیل انعطاف‌پذیری بیشتر، بهتر است.
ریزش موهای صورت در آقایان
کمبودهای تغذیه‌ای معمولاً بیشتر روی موهای سر تأثیر می‌گذارند، ولی در صورت شدید بودن، ممکن است باعث نازک شدن موهای ریش و سبیل نیز شوند. با بهبود رژیم غذایی و مصرف مکمل‌ها، معمولاً این وضعیت قابل برگشت است.
شیوع در زنان
زنان به‌ویژه به دلیل قاعدگی، بارداری و سبک زندگی شهری بیشتر در معرض کمبود آهن و ویتامین D هستند. این کمبودها می‌توانند موجب شدت گرفتن ریزش مو شوند، به‌خصوص در زنانی که رژیم غذایی محدودی دارند.
پیشگیری
داشتن رژیم غذایی متنوع شامل گوشت، سبزیجات برگ‌دار، ماهی، آجیل و غلات کامل برای جلوگیری از کمبودها ضروری است. نور خورشید (۱۵ تا ۳۰ دقیقه در روز) می‌تواند به دریافت ویتامین D کمک کند. آزمایش‌های دوره‌ای برای بررسی سطح آهن، ویتامین D و سایر ریزمغذی‌ها توصیه می‌شود.
درمان خانگی
برای رفع کمبودهای تغذیه‌ای، افزایش مصرف خوراکی‌های حاوی آهن، ویتامین D و روی پیشنهاد می‌شود. مواد غذایی مانند جگر، ماهی سالمون، اسفناج و تخمه کدو مناسب هستند. همچنین ماساژ پوست سر با روغن نارگیل یا زیتون می‌تواند به سلامت پوست سر کمک کند. مصرف مکمل‌ها باید حتماً تحت نظر پزشک باشد، چون مصرف بی‌رویه مثلاً از آهن، می‌تواند خطرناک باشد.
بیماری‌های پوستی (پسوریازیس و درماتیت سبورئیک)
پسوریازیس و درماتیت سبورئیک از بیماری‌های پوستی هستند که می‌توانند روی سلامت موها تأثیر بگذارند. پسوریازیس یک بیماری خودایمنی است که باعث ایجاد پلاک‌های پوسته‌دار و قرمز روی پوست سر می‌شود و ممکن است به فولیکول‌های مو آسیب بزند. درماتیت سبورئیک هم با پوسته‌ریزی و التهاب پوست سر همراه است و معمولاً به‌دلیل رشد بیش‌ازحد قارچ مالاسزیا یا تولید زیاد سبوم ایجاد می‌شود.
عواملی مثل استرس، آب‌وهوای خشک، تغذیه ناسالم و سابقه خانوادگی می‌توانند باعث بروز یا تشدید این بیماری‌ها شوند.
امکان کاشت مو
کاشت مو در افرادی که به این بیماری‌ها مبتلا هستند فقط در صورتی انجام‌پذیر است که بیماری کاملاً کنترل شده باشد. التهاب فعال پوست سر می‌تواند به فولیکول‌های کاشته‌شده آسیب بزند. روش FUE به‌دلیل کم‌تهاجمی بودن و امکان انتخاب نواحی سالم سر برای برداشت فولیکول، مناسب‌تر است. درمان با شامپوهای ضدقارچ یا داروهای موضعی قبل و بعد از کاشت الزامی است.
ریزش موهای صورت در آقایان
درماتیت سبورئیک می‌تواند ریش را نیز درگیر کند و باعث پوسته‌ریزی و ریزش در آن ناحیه شود. همچنین پسوریازیس در نواحی صورت ممکن است باعث نازک شدن موهای ریش شود. برای درمان از داروهای موضعی مانند کتوکونازول یا کلوبتازول استفاده می‌شود.
شیوع در زنان
این دو بیماری در زنان و مردان به یک اندازه دیده می‌شوند. با این حال، زنان ممکن است به دلیل استفاده بیشتر از محصولات آرایشی مو و پوست، علائم شدیدتری را تجربه کنند. درماتیت سبورئیک به‌ویژه در زنان با پوست چرب شایع‌تر است.
پیشگیری
استفاده از شامپوهای بدون سولفات و ملایم، حفظ رطوبت پوست سر، پرهیز از استرس و داشتن رژیم غذایی متعادل می‌تواند از بروز این بیماری‌ها جلوگیری کند. در پسوریازیس، قرار گرفتن کنترل‌شده در معرض نور خورشید هم ممکن است مفید باشد.
درمان خانگی
برای درماتیت سبورئیک، استفاده از شامپوهایی با روغن درخت چای یا آلوئه‌ورا مفید است. در پسوریازیس هم روغن زیتون برای نرم کردن پلاک‌ها و شست‌وشوی ملایم پوست سر توصیه می‌شود. این روش‌ها باید در کنار درمان‌های دارویی استفاده شوند.
تأثیر استرس و بیماری‌های روانی بر ریزش مو
استرس طولانی‌مدت و بیماری‌هایی مانند افسردگی و اضطراب می‌توانند باعث نوع خاصی از ریزش مو به‌نام تلوژن افلوویوم شوند، که در آن تعداد زیادی از موها هم‌زمان وارد مرحله استراحت (تلوژن) می‌شوند. این مشکل ممکن است با بالا رفتن سطح کورتیزول ایجاد شود. رویدادهای استرس‌زا مثل مرگ عزیزان، مشکلات اقتصادی یا عمل جراحی می‌توانند شروع‌کننده باشند.
همچنین کم‌خوابی، رژیم غذایی نامناسب و مصرف داروهای ضدافسردگی نیز ممکن است نقش داشته باشند.
امکان کاشت مو
در تلوژن افلوویوم، چون ریزش مو اغلب موقتی است، معمولاً نیازی به کاشت مو نیست. ولی اگر ریزش به دلیل استرس مزمن ادامه‌دار باشد و دائمی شود، می‌توان از روش FUE استفاده کرد. در این حالت، مشاوره روان‌شناسی پیش از کاشت اهمیت زیادی دارد.
ریزش موهای صورت در آقایان
استرس به‌ندرت باعث ریزش موهای صورت می‌شود، اما در برخی موارد ممکن است موهای ریش نازک یا شکننده شوند. با بهبود شرایط روانی و تغذیه‌ای، این وضعیت معمولاً بهبود می‌یابد.
شیوع در زنان
تلوژن افلوویوم در زنان بیشتر دیده می‌شود، به‌ویژه پس از زایمان، دوران یائسگی یا در دوران‌هایی که دچار استرس‌های شدید می‌شوند. تغییرات هورمونی و روانی می‌توانند زمینه‌ساز این نوع ریزش مو باشند.
پیشگیری
مدیریت استرس از طریق مدیتیشن، ورزش، تنفس عمیق و خواب کافی می‌تواند به پیشگیری از این نوع ریزش کمک کند. همچنین تغذیه سالم و مشاوره روان‌شناسی از ابزارهای مؤثر برای کنترل وضعیت هستند.
درمان خانگی
ماساژ پوست سر با روغن‌هایی مثل اسطوخودوس به آرامش و افزایش جریان خون کمک می‌کند. همچنین مصرف دمنوش‌های آرام‌بخش مثل بابونه می‌تواند در کنترل استرس مفید باشد. البته این روش‌ها باید در کنار پیگیری‌های پزشکی و روان‌شناسی استفاده شوند.
لوپوس (Lupus)
لوپوس یک بیماری خودایمنی مزمن است که در آن سیستم ایمنی بدن به بافت‌های سالم حمله می‌کند و می‌تواند به اندام‌های مختلف از جمله پوست، مفاصل، کلیه‌ها و مغز آسیب برساند. در برخی از انواع لوپوس مانند لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE)، ریزش مو یکی از علائم اولیه یا ثانویه بیماری است. التهاب فولیکول‌های مو باعث ریزش موی منتشر یا تکه‌ای می‌شود و در مواردی که پوست آسیب‌دیده زخم‌دار شود، ممکن است ریزش مو دائمی باشد.
امکان کاشت مو
در بیماران مبتلا به لوپوس، کاشت مو تنها زمانی امکان‌پذیر است که بیماری در مرحله‌ی کنترل‌شده یا غیرفعال قرار داشته باشد. التهاب فعال یا وجود زخم روی پوست سر می‌تواند نتایج کاشت را ضعیف کند. در صورت پایداری بیماری، روش FUE برای انتخاب دقیق نواحی سالم مناسب‌تر است.
ریزش موهای صورت در آقایان
لوپوس می‌تواند باعث ریزش مو در نواحی مختلف بدن از جمله صورت شود. در مردان، ریزش ریش یا نازک شدن موهای ابرو و مژه ممکن است رخ دهد. در مواردی که پوست دچار زخم یا التهاب مزمن شود، احتمال برگشت مو کاهش می‌یابد.
شیوع در زنان
لوپوس بیشتر در زنان شایع است، به‌ویژه در سنین ۱۵ تا ۴۵ سال. زنان بیش از ۹ برابر مردان به لوپوس مبتلا می‌شوند و ریزش مو یکی از شکایات رایج در میان آن‌ها است.
پیشگیری
از آنجا که لوپوس یک بیماری خودایمنی است، راهی قطعی برای پیشگیری از آن وجود ندارد. با این حال، اجتناب از نور مستقیم خورشید، مدیریت استرس، و پرهیز از عفونت‌ها می‌تواند به کاهش شعله‌ور شدن بیماری کمک کند.
درمان خانگی
درمان‌های خانگی نمی‌توانند جایگزین داروهای تجویزی برای لوپوس شوند، اما استفاده از شامپوهای ضدالتهاب، ماساژ سر با روغن‌های ملایم و پرهیز از سشوار و اتو مو می‌تواند به سلامت پوست سر کمک کند. استفاده از کرم ضدآفتاب در نواحی دچار لوپوس پوستی نیز ضروری است.
سفلیس (Syphilis)
سفلیس یک بیماری عفونی مقاربتی است که در مراحل مختلف خود علائم گوناگونی دارد. در مرحله دوم سفلیس، ممکن است ریزش مو به صورت لکه‌های کوچک و پراکنده (به اصطلاح “موی بید زده”) ظاهر شود. این نوع ریزش معمولاً ناشی از التهاب فولیکول‌ها در اثر عفونت است.
امکان کاشت مو
کاشت مو تا زمانی که عفونت سفلیس به‌طور کامل درمان نشده باشد، به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود. پس از اتمام درمان و بازگشت سلامت پوست، در صورت باقی ماندن نواحی طاس، کاشت مو می‌تواند با موفقیت انجام شود.
ریزش موهای صورت در آقایان
در مرحله دوم سفلیس، ریزش مو می‌تواند نواحی صورت مانند ریش و سبیل را نیز درگیر کند. این حالت معمولاً با درمان آنتی‌بیوتیکی برطرف می‌شود و نیازی به درمان‌های جداگانه برای صورت نیست.
شیوع در زنان
سفلیس در زنان نیز وجود دارد، هرچند در برخی جوامع، آمار شیوع آن در مردان بالاتر است. ریزش مو در مرحله دوم می‌تواند در هر دو جنس ظاهر شود.
پیشگیری
استفاده از وسایل محافظتی هنگام روابط جنسی، آزمایش‌های منظم و آموزش جنسی مؤثر از مهم‌ترین روش‌های پیشگیری از سفلیس هستند.
درمان خانگی
درمان خانگی برای سفلیس به‌هیچ‌وجه جایگزین درمان آنتی‌بیوتیکی نیست. تنها درمان استاندارد، تزریق پنی‌سیلین است. در دوران بهبودی، تقویت بدن با تغذیه سالم و ویتامین‌ها می‌تواند مفید باشد.
دیابت نوع ۱ و ۲
دیابت، چه نوع ۱ (خودایمنی) و چه نوع ۲ (مقاومت به انسولین)، می‌تواند باعث آسیب به رگ‌های خونی کوچک و اختلال در گردش خون شود که بر تغذیه فولیکول‌های مو اثر می‌گذارد. همچنین تغییرات هورمونی، التهاب مزمن و استرس اکسیداتیو در بیماران دیابتی می‌تواند رشد مو را کاهش دهد و منجر به ریزش موی منتشر شود.
امکان کاشت مو
اگر دیابت به‌خوبی کنترل شده باشد، کاشت مو می‌تواند با موفقیت انجام شود. با این حال، بیماران دیابتی در معرض خطر عفونت، کندی در ترمیم زخم و کاهش خون‌رسانی هستند، بنابراین باید تحت نظر دقیق پزشک متخصص عمل شوند. روش FUE به‌دلیل ایجاد زخم‌های کوچک‌تر، مناسب‌تر است.
ریزش موهای صورت در آقایان
دیابت به‌ندرت موهای صورت را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما در صورت آسیب گسترده به عروق یا نوروپاتی، ممکن است ریزش یا نازکی در ریش و سبیل نیز دیده شود.
شیوع در زنان
زنان دیابتی ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی، به‌ویژه در دوران بارداری یا یائسگی، بیشتر دچار ریزش مو شوند. همچنین مقاومت به انسولین در زنان مبتلا به PCOS نیز به عنوان بخشی از مشکلات دیابتی مطرح است.
پیشگیری
حفظ وزن مناسب، رژیم کم قند و کم کربوهیدرات، ورزش منظم و کنترل قند خون بهترین راه پیشگیری از دیابت و عوارض آن از جمله ریزش مو است.
درمان خانگی
مصرف غذاهای حاوی فیبر، کنترل استرس و استفاده از روغن‌هایی مثل آرگان و نارگیل برای پوست سر می‌تواند در کنار کنترل قند خون به حفظ سلامت مو کمک کند.
آمیلوئیدوز
آمیلوئیدوز نوعی بیماری نادر است که در آن پروتئین‌های غیرطبیعی به نام آمیلوئید در اندام‌ها و بافت‌های بدن تجمع پیدا می‌کنند. این رسوبات ممکن است در قلب، کلیه، کبد، دستگاه گوارش یا سیستم عصبی رسوب کرده و منجر به اختلال عملکرد این اندام‌ها شوند. انواع مختلفی از آمیلوئیدوز وجود دارد که شایع‌ترین آن‌ها شامل AL (مربوط به پلاسماسل‌ها) و ATTR (مرتبط با ترانس‌تیرتین) می‌باشند.
رژیم غذایی در آمیلوئیدز
رژیم غذایی در آمیلوئیدوز نقش حمایتی دارد و به بهبود کیفیت زندگی بیمار کمک می‌کند. در بیماران مبتلا به درگیری کلیوی یا قلبی، رژیم کم‌نمک به کاهش بار مایعات کمک می‌کند. مصرف متعادل پروتئین (با توجه به عملکرد کلیه‌ها)، تأمین کالری کافی برای جلوگیری از کاهش وزن، و استفاده از مکمل‌هایی مانند ویتامین D، کلسیم یا ویتامین‌های گروه B در صورت وجود کمبود توصیه می‌شود.
امکان کاشت مو
بسته به وضعیت عمومی بیمار، در اغلب موارد مانعی برای کاشت مو وجود ندارد، اما در موارد شدید یا درگیری پوستی باید با احتیاط تصمیم‌گیری شود.
- ریزش موی صورت در آقایان: گزارش‌هایی از ریزش مو در نواحی مختلف بدن از جمله صورت دیده شده، به‌خصوص در مواردی که آمیلوئیدوز با اختلالات سیستمیک همراه باشد.
- شیوع در زنان: آمیلوئیدوز در مردان شیوع بیشتری دارد، به‌ویژه نوع AL.
- درمان خانگی: درمان خانگی به‌تنهایی مؤثر نیست اما رعایت رژیم کم‌نمک، کاهش استرس و مصرف مواد مغذی مفید است.
- پیشگیری: پیشگیری خاصی برای آمیلوئیدوز اولیه وجود ندارد؛ در موارد خانوادگی (نوع ارثی)، مشاوره ژنتیک توصیه می‌شود.
سرطان و شیمی‌درمانی
سرطان گروهی از بیماری‌هاست که در آن سلول‌ها به شکل غیرقابل کنترل تقسیم می‌شوند. درمان‌های رایج شامل جراحی، رادیوتراپی و شیمی‌درمانی هستند. شیمی‌درمانی به دلیل اثرات شدید سیستمیک، می‌تواند منجر به عوارضی چون تهوع، کاهش اشتها، ضعف، ریزش مو و تضعیف سیستم ایمنی شود.
بیشتر بخوانید: کاشت مو بعد از شیمی درمانی
نقش تغذیه
در طول شیمی‌درمانی، تغذیه‌درمانی نقش حیاتی دارد. رژیم غذایی باید پرانرژی، غنی از پروتئین و حاوی مواد مغذی ضد التهاب باشد. مصرف وعده‌های کوچک، مایعات زیاد و مکمل‌ها در مواقع ضروری توصیه می‌شود. توجه ویژه‌ای باید به جلوگیری از کاهش وزن، ضعف عضلانی و کم‌خونی شود.
بررسی موارد مربوط به مو:
- امکان کاشت مو: معمولاً باید چند ماه پس از اتمام شیمی‌درمانی و پایدار شدن وضعیت بدن صبر کرد؛ در اغلب موارد امکان‌پذیر است.
- ریزش موی صورت در آقایان: شایع است و ممکن است تمام موهای بدن از جمله ابرو، مژه و ریش را شامل شود.
- شیوع در زنان: برخی سرطان‌ها مانند سرطان سینه، رحم و تخمدان در زنان شیوع بیشتری دارند.
- درمان خانگی: در کنار درمان تخصصی، استفاده از مواد غذایی ضد التهاب (مثل زردچوبه، زنجبیل)، نوشیدن مایعات فراوان، و خواب کافی می‌تواند مفید باشد.
- پیشگیری: سبک زندگی سالم، مصرف میوه و سبزی، ترک سیگار، غربالگری دوره‌ای و فعالیت بدنی مناسب از راه‌های مهم پیشگیری هستند.
بیماری‌های کبد و کلیه
کبد و کلیه دو عضو حیاتی بدن هستند که در تصفیه مواد زائد، تنظیم متابولیسم و حفظ تعادل مایعات و الکترولیت‌ها نقش دارند. بیماری‌هایی مانند هپاتیت، سیروز، نارسایی کبدی، نارسایی کلیوی و گلومرولونفریت می‌توانند این اندام‌ها را تحت تأثیر قرار دهند.
نقش تغذیه
تغذیه در این بیماران بسته به نوع و مرحله بیماری تنظیم می‌شود. در بیماری‌های کبدی معمولاً نیاز به رژیم کم‌نمک، محدودیت پروتئین در موارد پیشرفته و پرهیز از الکل و چربی‌های اشباع است. در بیماری کلیوی بسته به GFR، محدودیت پروتئین، پتاسیم، فسفر و سدیم اعمال می‌شود.
بررسی موارد مربوط به مو:
- امکان کاشت مو: در مواردی که بیماری کنترل شده باشد (به‌ویژه در مراحل اولیه یا میانی)، کاشت مو قابل انجام است؛ اما در موارد نارسایی پیشرفته باید با احتیاط برخورد کرد.
- ریزش موی صورت در آقایان: در برخی بیماری‌های کبدی و کلیوی، ریزش مو در صورت هم ممکن است مشاهده شود که اغلب به کم‌خونی، سوءتغذیه یا اختلالات هورمونی مرتبط است.
- شیوع در زنان: برخی بیماری‌های خودایمنی کبدی یا کلیوی (مانند لوپوس، PBC) در زنان بیشتر دیده می‌شوند.
- درمان خانگی: رعایت رژیم غذایی مناسب، کاهش مصرف نمک، نوشیدن آب کافی (در صورت مجاز بودن)، و پرهیز از داروهای آسیب‌رسان به کبد و کلیه می‌تواند مفید باشد.
- پیشگیری: کنترل دیابت و فشار خون، خودداری از مصرف الکل و دخانیات، تغذیه سالم و فعالیت بدنی منظم از جمله راه‌های اصلی پیشگیری هستند.
جمع‌بندی نهایی
مو به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عناصر ظاهری بدن، تحت تأثیر مستقیم وضعیت سلامت عمومی، تغذیه، هورمون‌ها و شرایط روانی قرار دارد. بیماری‌های سیستمیک و مزمن مختلف می‌توانند از طریق مکانیسم‌های گوناگون منجر به ریزش مو یا اختلال در رشد آن شوند. در بررسی مجموعه‌ای از بیماری‌ها—از جمله دیابت، کم‌خونی، اختلالات تیروئید، بیماری‌های خودایمنی، اختلالات تغذیه‌ای، سرطان و حتی بیماری‌های نادر مانند آمیلوئیدوز—یک نکته‌ی مشترک وجود دارد: نقش کلیدی تغذیه در پیشگیری، مدیریت بیماری و بهبود سلامت مو.
از آن‌سو، برخی بیماری‌ها نظیر اختلالات خوردن یا شیمی‌درمانی به دلیل سوءتغذیه شدید یا درمان‌های تهاجمی، به‌طور مستقیم با ریزش گسترده مو (حتی موی صورت و بدن) در ارتباط هستند. در مقابل، بیماری‌هایی چون دیابت یا بیماری‌های کبدی و کلیوی، از طریق اختلال در متابولیسم، هورمون‌ها یا جذب ریزمغذی‌ها باعث ضعیف شدن فولیکول‌های مو می‌شوند.
نکات کلیدی قابل‌توجه:
- کاشت مو در اغلب موارد بیماری‌های مزمن امکان‌پذیر است، به‌شرطی که بیماری تحت کنترل باشد و بدن آمادگی کافی برای عمل داشته باشد.
- ریزش موی صورت در آقایان بیشتر در بیماری‌هایی با تأثیر مستقیم بر هورمون‌ها، تغذیه و درمان‌های شیمیایی گزارش می‌شود.
- شیوع بیماری در زنان در برخی شرایط (مانند اختلالات خودایمنی، تیروئید، یا اختلالات خوردن) بالاتر است و باید با دقت بیشتری مدیریت شود.
- درمان خانگی به‌تنهایی کافی نیست، اما می‌تواند مکمل درمان اصلی باشد؛ تغذیه سالم، کاهش استرس و مصرف مکمل‌های ضروری کمک‌کننده‌اند.
- پیشگیری در بسیاری از بیماری‌ها با تغییر سبک زندگی، رژیم غذایی متعادل، ورزش، و غربالگری منظم امکان‌پذیر است.
در نهایت، سلامت مو را نمی‌توان جدا از سلامت عمومی بدن در نظر گرفت. برخورد صحیح با بیماری، تغذیه درمانی مناسب و مداخلات به‌موقع می‌توانند نقش بسزایی در حفظ سلامت موها و بازگرداندن اعتمادبه‌نفس افراد ایفا کنند.
