دی هیدروتستوسترون (DHT) هورمونی آندروژنی است که از تبدیل تستوسترون توسط آنزیم ۵-آلفا ردوکتاز به وجود می‌آید. این هورمون اگرچه در فرآیندهایی مانند رشد ویژگی‌های مردانه، تغییر صدا و رشد ریش در دوران بلوغ اهمیت دارد، اما یکی از عوامل اصلی ریزش مو به شمار می‌رود. DHT می‌تواند فولیکول‌های مو را کوچک کند و در نتیجه، موها نازک و شکننده شده و به مرور بریزند.
ریزش مو ناشی از دی هیدروتستوسترون (DHT) تنها مختص مردان نیست؛ در زنان نیز افزایش سطح این هورمون دیده می‌شود، اگرچه الگوی ریزش متفاوت است. در کلینیک لیما کاشت، ما اهمیت کنترل سطح DHT را به‌عنوان راهکاری برای کاهش ریزش و بهبود نتایج کاشت مو، ابرو و ریش بارها به بیماران توصیه می‌کنیم.
دی هیدروتستوسترون چیست و چگونه تولید می‌شود؟
DHT هورمونی قدرتمندتر از تستوسترون است که از طریق فعالیت آنزیم ۵-آلفا ردوکتاز در بافت‌هایی مانند پوست، فولیکول‌های مو و پروستات تولید می‌شود. این هورمون در دوران بلوغ نقشی حیاتی در شکل‌گیری ویژگی‌های مردانه دارد، اما پس از آن می‌تواند عاملی برای ریزش مو و مشکلاتی نظیر بزرگ شدن پروستات باشد.
در زنان نیز افزایش سطح DHT، به‌ویژه در شرایطی مثل سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)، منجر به نازک شدن و ریزش مو می‌شود. میزان حساسیت فولیکول‌های مو به DHT نیز کاملاً ژنتیکی است؛ به همین دلیل برخی افراد حتی با سطح بالای این هورمون دچار ریزش نمی‌شوند.
علل افزایش سطح DHT در بدن
افزایش DHT می‌تواند ناشی از عوامل ژنتیکی، رژیم غذایی نامتعادل، مصرف داروها یا شرایط هورمونی خاص باشد. ژنتیک معمولاً عامل اصلی است و در خانواده‌هایی که سابقه طاسی وجود دارد، بیشتر دیده می‌شود. همچنین مصرف غذاهای پرچرب و کمبود موادی مانند زینک می‌تواند تولید این هورمون را افزایش دهد.
استرس مزمن و افزایش هورمون کورتیزول نیز محرک مهمی در تولید DHT است. در زنان، تغییرات هورمونی دوران بارداری و یائسگی می‌تواند سطح DHT را افزایش دهد. حتی چاقی با افزایش فعالیت آنزیم‌های مبدل تستوسترون به DHT ارتباط مستقیم دارد.
تأثیر DHT بر ریزش مو، ریش و ابرو
DHT با کوتاه کردن چرخه رشد مو و کوچک کردن فولیکول‌ها، باعث نازکی و ریزش تدریجی موها می‌شود. در سر، این فرآیند بیشتر در نواحی شقیقه‌ها و تاج دیده می‌شود. در ریش نیز DHT ابتدا باعث تحریک رشد در بلوغ می‌شود، اما در سنین بالاتر می‌تواند فولیکول‌ها را تضعیف کند. در ابروها نیز افزایش DHT اغلب منجر به کم‌پشتی به‌ویژه در لبه‌ها می‌شود.
کنترل سطح DHT می‌تواند تأثیر مستقیمی بر حفظ تراکم مو و نتایج کاشت مو و ابرو داشته باشد. به همین دلیل در لیما کاشت، قبل از انجام هرگونه عمل زیبایی، بررسی وضعیت هورمونی توصیه می‌شود.
داروهای گیاهی برای کاهش DHT
ساو پالمتو (Saw Palmetto)
یکی از شناخته‌شده‌ترین گیاهان برای مهار DHT است که از میوه درخت نخل کوتاه به‌دست می‌آید. این گیاه با مهار آنزیم ۵-آلفا ردوکتاز سطح DHT را کاهش می‌دهد و مطالعات کاهش تا ۴۰ درصدی را نشان داده‌اند.
چای سبز (Green Tea)
ترکیب EGCG موجود در چای سبز به‌طور طبیعی DHT را مهار می‌کند. مصرف روزانه چند فنجان چای سبز یا استفاده از عصاره آن در شامپوها به بهبود تراکم مو کمک می‌کند.
دانه کدو تنبل (Pumpkin Seeds)
دانه کدو سرشار از زینک است که نقش مهمی در مهار آنزیم تولیدکننده DHT دارد. مصرف روغن این دانه‌ها به‌طور مستقیم با بهبود رشد مو در مطالعات علمی مرتبط دانسته شده است.
پیاز و غذاهای غنی از کوئرستین
پیاز و میوه‌هایی مانند سیب و توت‌ها منبع کوئرستین هستند؛ آنتی‌اکسیدانی که می‌تواند تولید DHT را مهار کرده و التهاب پوست سر را کاهش دهد.
زردچوبه (Turmeric)
کورکومین موجود در زردچوبه با خاصیت ضدالتهابی و مهارکنندگی آنزیم‌ها، می‌تواند سطح DHT را پایین آورده و محیط مناسبی برای رشد مو ایجاد کند.
سایر گیاهان و ترکیبات مفید
گزنه، قارچ ریشی، پایجئوم، روغن رزماری، روغن نارگیل، کافئین، بیوتین، سویا، بادام، توت‌ها و آووکادو همگی در تحقیقات مختلف به‌عنوان عوامل مؤثر در کاهش سطح DHT و تقویت فولیکول‌های مو معرفی شده‌اند.
داروهای شیمیایی برای کاهش DHT
فیناستراید (Finasteride)
این داروی تجویزی با مهار آنزیم ۵-آلفا ردوکتاز می‌تواند سطح DHT را تا ۷۰ درصد کاهش دهد. فیناستراید یکی از رایج‌ترین درمان‌های ریزش مو در مردان است و معمولاً نتایج آن پس از چند ماه قابل مشاهده است.
دوتاستراید (Dutasteride)
دوتاستراید نسخه قوی‌تر فیناستراید است که تمام ایزوآنزیم‌های ۵-آلفا ردوکتاز را مهار کرده و تا ۹۵ درصد DHT را کاهش می‌دهد. این دارو در موارد شدیدتر کاربرد دارد، اما عوارض جانبی بیشتری نیز به همراه دارد.
مقایسه داروهای گیاهی و شیمیایی
داروهای گیاهی عوارض کمتری دارند، اما نتایج آن‌ها معمولاً دیرتر ظاهر می‌شود. در مقابل، داروهای شیمیایی اثرگذاری سریع‌تری دارند ولی ممکن است عوارضی مانند کاهش میل جنسی یا اختلالات هورمونی ایجاد کنند. در لیما کاشت، معمولاً ترکیبی از این دو روش برای بهینه‌سازی نتایج پیشنهاد می‌شود.
عوارض جانبی کاهش DHT
کاهش بیش‌ازحد DHT می‌تواند عوارضی مانند کاهش میل جنسی، اختلال نعوظ یا تغییرات هورمونی ایجاد کند. داروهای گیاهی نیز ممکن است عوارضی نظیر مشکلات گوارشی یا حساسیت پوستی داشته باشند. بنابراین مشورت با پزشک قبل از هر درمانی ضروری است.
نقش سبک زندگی در کاهش DHT
سبک زندگی سالم می‌تواند نقش مهمی در کنترل سطح DHT ایفا کند. ورزش منظم، رژیم غذایی سرشار از سبزیجات و میوه‌ها، خواب کافی و مدیریت استرس از جمله راهکارهای مؤثر در کاهش طبیعی سطح DHT هستند.
ارتباط کاهش DHT با کاشت مو، ریش و ابرو
کاهش سطح DHT نه‌تنها به کند شدن ریزش مو کمک می‌کند، بلکه باعث پایداری بیشتر نتایج کاشت مو، ابرو و ریش نیز می‌شود. از آنجا که فولیکول‌های کاشته‌شده معمولاً مقاوم‌ترند، حفظ سلامت موهای اطراف با کاهش DHT می‌تواند نتیجه‌ای طبیعی‌تر و بادوام‌تر به همراه داشته باشد.
نتیجه‌گیری
دی هیدروتستوسترون (DHT) یکی از مهم‌ترین عوامل ریزش مو محسوب می‌شود و کنترل آن می‌تواند تأثیر چشمگیری بر سلامت مو داشته باشد. چه از طریق داروهای گیاهی و چه با استفاده از داروهای شیمیایی، کاهش DHT به‌عنوان یک راهکار مؤثر برای تقویت فولیکول‌ها و کند کردن روند ریزش توصیه می‌شود. در کلینیک لیما کاشت، ما با بررسی دقیق شرایط هورمونی و ارائه درمان‌های شخصی‌سازی‌شده، به بیماران کمک می‌کنیم تا بهترین نتیجه را از کاشت مو، ابرو یا ریش به دست آورند.
