دوران بارداری و زایمان برای هر زن تجربهای منحصر به فرد و تغییرات فیزیکی زیادی به همراه دارد. یکی از مسائلی که بسیاری از زنان در این دوره با آن مواجه میشوند، ریزش مو است. این مسئله میتواند برای بسیاری نگرانکننده و استرسزا باشد، به ویژه هنگامی که زنان متوجه میشوند که در دوران شیردهی ریزش مو بیشتر از همیشه شده است. اما آیا واقعاً شیردهی عامل اصلی ریزش مو است؟ یا اینکه عوامل دیگری در این تغییرات بدن نقش دارند؟ در این مقاله به بررسی دقیق این موضوع میپردازیم و تمامی جوانب آن را با استناد به تحقیقات علمی و تجارب مادران بررسی خواهیم کرد.
ریزش مو پس از زایمان
ریزش مو پس از زایمان که به آن تلژن افلوویوم نیز گفته میشود، یکی از تغییرات رایج و طبیعی در بدن زنان است که معمولاً بعد از تولد نوزاد اتفاق میافتد. این نوع ریزش مو معمولاً حدود سه ماه پس از زایمان آغاز میشود و ممکن است چندین ماه طول بکشد. در این دوره، بسیاری از زنان شاهد ریزش موهای خود به میزان بیشتر از حالت عادی هستند. این ریزش، موقتی است و به تدریج پس از گذشت مدتی، موها به حالت طبیعی خود برمیگردند.
چرخه رشد مو شامل سه مرحله است:
-
آناژن (رشد): در این مرحله، موها در حال رشد و تولید هستند.
-
تلژن (استراحت): در این مرحله، موها رشد نمیکنند و وارد حالت استراحت میشوند.
-
کاتاژن (ریزش): در این مرحله، موها از فولیکول جدا میشوند و ریزش میکنند.
در دوران بارداری، سطح هورمون استروژن در بدن افزایش مییابد و به این ترتیب، فولیکولهای مو مدت بیشتری در فاز آناژن باقی میمانند و همین باعث میشود که زنان در دوران بارداری، موهای ضخیمتر و پرپشتتری داشته باشند. اما پس از زایمان، سطح استروژن به سرعت کاهش مییابد و موها به فاز تلژن میروند و این باعث ریزش مو به طور چشمگیری میشود.
آیا شیردهی عامل مستقیم ریزش مو است؟
یکی از باورهای رایج در میان بسیاری از زنان این است که شیردهی به طور مستقیم باعث ریزش مو میشود. بسیاری از مادران پس از تولد نوزاد و شروع شیردهی متوجه ریزش مو میشوند و این تغییر را به شیردهی نسبت میدهند. با این حال، تحقیقات پزشکی نشان میدهند که شیردهی به طور مستقیم باعث ریزش مو نمیشود، بلکه این فرآیند بیشتر به تغییرات هورمونی و تنظیمات بدن پس از زایمان مربوط است.
در دوران بارداری، سطح هورمونهایی مانند استروژن و پروژسترون در بدن به طور چشمگیری افزایش مییابد که این افزایش سطح هورمونها موجب میشود که موها کمتر ریزش کنند و ضخیمتر به نظر برسند. پس از زایمان و آغاز دوران پس از زایمان، سطح هورمونها کاهش مییابد و این تغییرات هورمونی باعث میشود که فولیکولهای مو وارد فاز استراحت شوند و ریزش مو اتفاق بیفتد.
حتی زنانی که شیردهی را قطع کردهاند نیز با این ریزش مو مواجه میشوند. بنابراین، علت اصلی ریزش مو، تغییرات هورمونی پس از زایمان است، نه شیردهی. البته در طول دوران شیردهی، هورمونی به نام پرولاکتین که مسئول تولید شیر است، در بدن مادر افزایش مییابد. این هورمون میتواند به طور غیرمستقیم روی رشد مو تأثیر بگذارد، اما این تأثیر کاملاً محدود و موقتی است.
چه عواملی در ریزش مو پس از زایمان دخیل هستند؟
۱. تغییرات هورمونی
همانطور که اشاره شد، تغییرات هورمونی بزرگترین عامل در ریزش مو پس از زایمان است. در دوران بارداری، سطح هورمون استروژن به شدت افزایش مییابد و همین باعث میشود که موها به مدت طولانیتر در فاز رشد باقی بمانند. پس از زایمان و کاهش سطح استروژن، این تعادل به هم میخورد و موها وارد فاز استراحت میشوند و در نتیجه ریزش مو اتفاق میافتد.
۲. کمبود مواد مغذی
در دوران شیردهی، بدن مادر مواد مغذی زیادی را برای تولید شیر مصرف میکند. این امر میتواند منجر به کمبودهایی در بدن شود که به ریزش مو منجر میشود. کمبود آهن، روی، بیوتین و ویتامین D از جمله مواد مغذی هستند که ممکن است باعث افزایش ریزش مو شوند. برای مثال، کمبود آهن میتواند بر اکسیژنرسانی به فولیکولهای مو تأثیر بگذارد و این میتواند باعث ریزش مو شود. به همین دلیل، مادران شیرده باید رژیم غذایی متعادل و غنی از مواد مغذی داشته باشند.
۳. استرس و خستگی
استرس ناشی از تولد نوزاد و مراقبت از او میتواند تاثیر زیادی بر بدن بگذارد. افزایش سطح هورمون کورتیزول که به هورمون استرس معروف است، ممکن است باعث اختلال در چرخه رشد مو شده و ریزش مو را تشدید کند. همچنین خستگی ناشی از بیخوابی و فشارهای روانی دوران پس از زایمان نیز میتواند به ریزش مو منجر شود.
راههای مقابله با ریزش مو در دوران شیردهی
۱. مراقبت از مو
در دوران شیردهی، باید توجه ویژهای به مراقبت از موها داشته باشید. استفاده از شامپوهای ملایم و حجمدهنده میتواند کمککننده باشد. این شامپوها پروتئینهایی دارند که به موها حجم میدهند و از نازک شدن آنها جلوگیری میکنند. همچنین، از استفاده از سشوار یا اتوی مو با حرارت زیاد خودداری کنید.
۲. رژیم غذایی مناسب
تغذیه مناسب از مهمترین عواملی است که میتواند به کاهش ریزش مو کمک کند. مادران شیرده باید از رژیم غذایی غنی از پروتئینها، آهن، ویتامینها و مواد معدنی مانند زینک و بیوتین بهره ببرند. مصرف مواد غذایی مانند ماهی، تخممرغ، میوهها و سبزیجات به تأمین این مواد مغذی کمک میکند.
۳. مکملها
استفاده از مکملهای پرناتال که شامل ویتامینها و مواد معدنی مورد نیاز بدن هستند، به تأمین مواد مغذی و تقویت رشد مو کمک میکند. مصرف مکملهای بیوتین و زینک نیز میتواند در تسریع فرآیند رشد مو و کاهش ریزش آن مؤثر باشد.
۴. مدیریت استرس
یکی از راههای کاهش ریزش مو، مدیریت استرس است. با استفاده از تکنیکهای آرامشبخش مانند یوگا، مدیتیشن و پیادهرویهای سبک، میتوان استرس را کاهش داد و به این ترتیب، اثرات منفی هورمون استرس را کم کرد.
۵. مشاوره با پزشک
اگر ریزش مو شدت گرفت یا بیش از یک سال ادامه داشت، بهتر است با یک متخصص مشورت کنید. گاهی اوقات ریزش مو میتواند نشانهای از مشکلات دیگری مانند کمخونی یا اختلالات هورمونی باشد که نیاز به درمان تخصصی دارند.
درمانهای پزشکی برای ریزش مو
۱. PRP (پلاسمای غنی از پلاکت)
یکی از درمانهای غیرتهاجمی و مؤثر برای تقویت رشد مو، استفاده از پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) است. در این روش، از خون خود فرد برای تحریک رشد مو استفاده میشود. PRP به تقویت فولیکولهای مو کمک میکند و میتواند به افزایش ضخامت موها کمک کند.
۲. کاشت مو
در موارد شدید و ریزش موی دائمی، کاشت مو یکی از گزینههای درمانی مناسب است. در این روش، فولیکولهای مو از نواحی پرپشت به مناطق نازکتر منتقل میشوند و موهای جدید به طور طبیعی رشد میکنند.
نتیجهگیری
ریزش مو پس از زایمان یک مسئله طبیعی است که بیشتر به تغییرات هورمونی و کمبود مواد مغذی مربوط میشود، نه شیردهی. این ریزش مو معمولاً موقتی است و به مرور زمان موها به حالت طبیعی خود باز میگردند. با مدیریت استرس، مراقبت از مو، رژیم غذایی مناسب و استفاده از مکملهای غذایی، میتوان این وضعیت را به راحتی کنترل کرد. در صورتی که ریزش مو شدید و طولانیمدت شود، مشاوره با پزشک و استفاده از درمانهای پزشکی میتواند راهحلهای مؤثری باشد.
